Trên thế giới, về nghệ thuật kiến trúc tôn giáo, những bức tượng Chúa Ki-tô được thiết kế với những kích thước đồ sộ và được đặt ở những nơi thắng cảnh, là những điểm nhấn của các đoàn hành hương và cả những du khách muốn tìm đến khoảng lặng bình an giữa cuộc sống.
Việt Nam có bức tượng Chúa Ki-tô Vua cao 33 mét kể cả bệ chân, tượng trưng 33 năm tuổi đời Chúa Giêsu ở trần thế, được đặt ở Núi Tao Phùng, tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu.
Ở Peru có một bức tượng Chúa Giêsu. Bức tượng được làm tại Brazil và vận chuyển đến Lima, cao 37 mét (122ft) và phần bệ riêng cao 15 mét (49ft). Một bức tượng Chúa Kitô công bố tại Ba Lan hồi năm ngoái có chiều cao 36 m (118ft) bao gồm cả vương miện, làm cho bức tượng cao nhất không bao gồm bất kỳ bệ đứng nào. Bức tượng này thấp hơn bức tượng ở Peru mới vừa hoàn thành xong, chỉ có 1 mét.
Xin giới thiệu những công trình kiến trúc mang tính nghệ thuật tôn giáo này
1. Tượng Chúa Cứu Thế Rio de Janeiro – Brazil
Ai đã từng đến Rio de Janeiro, là thành phố của nắng, biển, của Carnaval và vũ điệu Samba, thì không thể không nhìn thấy bức tượng Chúa Cứu thế nổi tiếng thế giới, còn có tên khác là Cristo Redentor như người Brazil vẫn thường gọi. Dù ở vị trí nào trong thành phố, bạn đều nhìn thấy tượng Chúa màu trắng nổi bật trên đỉnh núi Corcovado, hai cánh tay giang rộng như che chở thành phố. Ban đêm, tượng Chúa hiện lên như một cây thánh giá khổng lồ tỏa sáng trên phông nền xanh thẫm của núi trong những đêm hè.
Tên của thành phố Rio de Janeiro gợi nhớ lịch sử thành phố. “Rio” có nghĩa là sông, còn “Janeiro” có nghĩa là tháng giêng. Vào năm 1502, khi các nhà thám hiểm Bồ Đào Nha lần đầu tiên đến vịnh Guanabara này, họ tưởng nhầm vịnh này là một con sông và lúc đó là tháng giêng nên họ gọi thành phố là Rio de Janeiro – Sông tháng giêng. Tên của Vịnh cũng rất nên thơ: “Guanabara” có nghĩa là bộ ngực tràn đầy sức sống của biển !!!
Cristo Redentor (“Kitô người chuộc lỗi” trong tiếng Bồ Đào Nha) là tên của một bức tượng Chúa Jesus đứng trên một đỉnh núi hoa cương cao 710m. Tượng được dựng năm 1931, nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày Brazil độc lập. Tượng cao 30m đứng trên bệ 7m, đầu tượng nặng 35,6 tấn, cao 3,7m, mỗi cánh tay tượng nặng 9,1 tấn, khoảng cách giữa hai đầu ngón tay của bàn tay trái và phải là 23m. Ngọn núi nơi tượng đứng có tên núi Corcovado (có nghĩa là “lưng gù” trong tiếng Bồ Đào Nha) tại thành phố Rio de Janeiro của Brazil, là một công trình điêu khắc nghệ thuật trang trí (Art décor) lớn nhất thế giới và là một trong những biểu tượng của thành phố Rio de Janeiro và Brazil. Tượng được làm theo thiết kế của Heitor da Silva Costa, nhà điêu khắc là Carlos Oswald và Paul Landowski. Kỹ sư Guglielmo Marconi là người thiết kế đèn chiếu sáng xung quanh tượng.
Tượng Chúa theo bản vẽ đầu tiên của họa sĩ tạo hình Carlos Oswald là một phiên bản khác hẳn: Đức Chúa mang thánh giá và tay cầm quả địa cầu đứng trên bục đá tượng trưng cho thế giới. Nhưng rồi dân Carioca (cách gọi người dân thành phố Rio de Janeiro) lại chọn hình tượng Đức Chúa mà chúng ta nhìn thấy ngày nay. Sự lựa chọn này đã thỏa mãn không riêng gì ý nguyện của các giáo dân muốn được che chở trong vòng tay của Người mà cả mục đích tôn giáo của việc xây tượng vì hình dáng của Chúa với cánh tay dang rộng đã tượng trưng cây thánh giá và cũng thể hiện sự hiếu khách của người Brazil với các du khách thập phương đến thăm.
Không phải ngẫu nhiên mà quả núi mang cái tên hóm hỉnh Corcovado “thằng gù” – mô phỏng theo hình dạng gồ ghề của núi – lại thắng được hai đối thủ “nặng đô” là núi “Pão de açúcar” (Bánh mì đường) – một điểm không thể thiếu được trong các tour du lịch thành phố và đồi Santo Antônio trong đợt bình chọn địa điểm xây tượng Chúa được tổ chức vào năm 1921 để chuẩn bị cho kỷ niệm 100 năm ngày Độc lập đất nước vào năm sau đó. Bí hiểm, quyến rũ như cái tên kinh thánh mà những nhà thám hiểm Bồ Đào Nha đã đặt tên cho nó vào thế kỷ thứ 16 là “Pináculo de tentação” (nghĩa là đỉnh cám dỗ), núi mọc lên sừng sững giữa rừng nguyên thủy nhiệt đới (Mata Atlântica), hay còn gọi là công viên quốc gia Tijuca, một công viên đô thị lớn nhất thế giới với diện tích 3.300ha, với các thác nước trong vắt và là nơi trú ngụ của một vài loài động vật của rừng xanh trong đó có loại bướm màu xanh lam với kích thước to khác thường.
Không chỉ có ưu thế về độ cao 710m so với nước biển, một vị trí tuyệt vời để du khách được mục kích những phong cảnh thơ mộng nhất của thành phố, mà núi còn là nơi hội tụ của các kỳ tích khác. Con đường đầu tiên lên núi đã được Hoàng đế Pedro I đích thân cùng đoàn thám hiểm lên khai phá vào năm 1824. 60 năm sau, tức là vào năm 1884, Hoàng đế nối ngôi là Pedro II đã khánh thành con đường sắt Estrada de Ferro chạy từ Cosmo Velho lên đỉnh núi Corcovado và là đường sắt đầu tiên ở Brazil được điện khí hóa vào năm 1885. Con tàu mang tên núi được sơn màu đỏ thật vui mắt len lỏi giữa rừng xanh, chạy dọc theo những đường mòn mà một thời các hoàng tộc đã từng rong ruổi bằng ngựa, là một phương tiện giao thông yêu chuộng nhất của khách du lịch muốn lên thăm tượng.
Cũng chính vì vẻ đẹp mê hồn của núi mà Đức cha Pedro Maria Boss người Bồ Đào Nha, lần đầu tiên đến Rio de Janeiro vào năm 1859, đã đề nghị với công chúa Isabel cho xây dựng một tượng đài tôn giáo trên đỉnh núi này.
Ai đã từng thăm tượng sẽ không thể quên được cảm giác kỳ diệu mà phong cảnh ở đây đã hào phóng tặng cho con người. Leo 222 bậc thang giữa trưa nắng hè 39-40° không phải là chuyện đơn giản, nhưng khi bạn vừa đặt chân đến nền chân tượng thì mọi mệt mỏi đều tan biến mà thay vào đó một cảm giác khó ngòi bút nào tả xiết. Đó là cảm giác được hòa quyện với mây trời, cảm giác bồng bềnh giữa các làn mây trắng, cảm nhận được cả làn gió mang vị mằn mặn của biển thổi vào đất liền, nếu nhìn theo hướng mắt của tượng Chúa xuống phía dưới chân núi thì ta sẽ choáng ngợp trước vẻ đẹp của thành phố mà đã được mệnh danh là “cidade maravilhosa” (nghĩa là thành phố kỳ diệu).
Ở giữa núi và biển, bao bọc bởi các quả đồi, thành phố hiện lên trải dài uốn lượn với các tông màu chuyển tiếp hoặc tương phản chẳng khác gì như trong bức tranh của các họa sĩ theo trường phái ấn tượng. Màu trắng của mây, của cát, của các nhà cao chọc trời chạy dọc bãi biển Copacabana nổi bật trên phông nền màu xanh của biển, của trời và màu xanh lá cây rừng. Nước ở vịnh Guanabara xanh như ngọc được điểm bởi các hòn đảo nhỏ nổi rải rác trên vịnh hay các thuyền buồm trắng. Mặt hồ Rodrigo de Freitas, bình thản và bất động như một tấm gương thủy tinh pha lê khổng lồ làm nền cho màu xanh lam của các dãy núi xa xa, màu tím Lilas của quả đồi khi chợt có áng mây che phủ…
Cảm giác đứng trước tượng Chúa cũng thật đặc biệt: con người thật bé nhỏ trước bức tượng có chiều cao hơn 20 lần, đầu tượng cao 3,75m, bàn tay dài 3,2m, khoảng cách giữa các đầu ngón tay là 28m, chưa kể đến trọng lượng của đầu tượng là 30 tấn và trọng lượng cánh tay là 57 tấn. Có lẽ đây cũng chính là mục đích của những nhà thiết kế tượng khi xây dựng các công trình tôn giáo, làm cho con Chiên luôn cảm thấy nhỏ bé trước Chúa và thấy Chúa trời vĩ đại biết bao. Công trình xây dựng Tượng kéo dài 5 năm (1926 – 1931) gắn liền với tên tuổi của kỹ sư Heitor da Silva Costa, người Brazil, tác giả/ người phụ trách dự án và nghệ sĩ/ họa sĩ Carlos Oswald về bản vẽ của đài kỷ niệm. Nhưng phần điêu khắc bức tượng lại do nhà điêu khắc tài ba quốc tịch Pháp gốc Ba lan là Paul Landowski thực hiện phần đầu và tay tượng.
Bức tượng được phủ bên ngoài bằng các mảnh đá steatite nhỏ ghép lại mà người dân ở đây gọi nôm na là “piedra sabão” hay đá xà phòng, gợi cho ta nhớ đến các tác phẩm theo trường phái Baroque nổi tiếng của nhà điêu khắc đã đi vào huyền thoại là Aleijadinho với tựa đề “Doze Profetas” hay “Mười hai nhà tiên tri” ở thành phố Congonhas do Campo, bang Minas Gerais, mà đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới. Cũng chính vì lẽ đó mà đá này đã được chọn để trát bên ngoài tượng. Đây là loại đá mềm có thể lấy móng tay cạo ra được rất dễ tạo hình, nhưng lại có sức kháng cự lớn và không bị biến dạng hoặc lở, nứt khi thời tiết thay đổi.
Phía bên trong tượng được bọc các tấm kim loại titan nhẹ, nhưng rất bền vững, chống được sự sói mòn gây ra từ địch thủ đáng gờm là muối mặn. Tấm titan này do một công ty Bắc Mỹ tặng. Vữa để đắp tượng làm chủ yếu bằng cát, đường và dầu cá voi. Công việc bảo quản, trùng tu công trình cũng không phải đơn giản. Từ khi xây dựng đến nay, bức tượng có nhiều phần nứt, lở, tính đến hơn 6m² diện tích cần phải trùng tu. Người thực hiện nó phải có “sangue frio” có nghĩa “máu lạnh” như cách nói của dân địa phương thì mới làm được vì thường phải làm việc ở độ cao chóng mặt. Thế nhưng đối với phần lớn công nhân thì đây lại là một kỷ niệm khó quên vì họ gọi bức tượng là “Thánh” và luôn tin tưởng Thánh sẽ “ban phước lành”.
Năm 1985, Francisco Passos và Tegesra Suris xây dựng tuyến đường sắt thông đến núi Corcovado, cách đỉnh núi khoảng 40m, đi thêm 120 bậc đá là có thể đến bệ tượng. Tại đây, có thể ngắm nhìn toàn cảnh Rio de Janeiro. Ngoài ra, cũng còn có một đường bộ cho các người leo núi. Về phần hệ thống đèn chiếu sáng bức tượng, có chi tiết liên quan đến nhà khoa học Italia nổi tiếng Guliemo Marconi, người đã sáng chế ra hệ thống điện báo không dây cáp và đã được giải thưởng Nobel vào năm 1909. Marconi, từ bên Italia xa xôi, đã phát một tín hiệu điện được truyền tải qua một ăng-ten dựng tại phường Jacarepaguá ở Rio de Janeiro thông qua một trạm nhận tại Dorchester (Anh) để bật sáng các ngọn đèn của bức tượng Cristo Rendentor ở Rio de Janeiro, đánh dấu lễ khánh thành tượng Chúa cứu thế được Tổng thống Brazil thời đó là Getúlio Vagas chủ trì vào ngày 12/10/1931.
Chính vì thế mà dưới chân bức tượng có gắn một tấm biển do cộng đồng người Italia tại Brazil đề tặng năm 1974 nhân dịp kỷ niệm một trăm năm ngày sinh của nhà khoa học. Rất tiếc là hôm đó do thời tiết xấu nên việc truyền tải của Marconi không thành công và hệ thống đèn đó được tỏa sáng trực tiếp từ thành phố Rio de Janeiro. Mặc dù vậy, buổi lễ khánh thành Tượng Chúa cứu thế vẫn được tiến hành rất long trọng và đã in đậm vào tâm khảm của người dân thành phố thời đó.
Bức tượng Cristo Redentor đã là nguồn cảm hứng của nhiều nhạc sĩ nổi tiếng không chỉ ở Brazil như Tom Jobim với các bài hát “Corcovado”, “Samba do Avião” hay Chico Buarque với “Samba do Grande Amor” hay ca sĩ, bộ trưởng Bộ văn hóa Gilberto Gil trong “Expresso” mà cả ở nước ngoài như Duke Pearson đã sáng tác bài hát “Cristo Redentor” trong quyển album nhạc jazz của Donald Byrd năm 1963 với tựa đề A New Perspective.
Bức tượng đã được Viện Di sản Lịch sử quốc gia (IPHAN) Brazil ghi vào danh sách công trình kỷ niệm quốc gia năm 1973 và được chính thức đưa vào danh sách bình bầu 7 kỳ quan mới của thế giới trong cuộc bình chọn quốc tế do nhà làm phim Thụy điển Bernard Weber khởi xướng ở Lisbone (Bồ Đào Nha) ngày 7/7/2007 với hơn một trăm triệu phiếu bầu qua internet và điện thoại. Mặc dù cho đến nay vẫn chưa có tài liệu chính thức nào từ phía UNESCO nhưng Cristo Rendentor đã là kỳ quan trong trái tim của những người dân thành phố Rio De Janeiro, người Brazil và của du khách đã từng một lần đến thăm.
2. Bức tượng Chúa Ki-tô cao nhất ở Ba Lan
Bức tượng này là sáng kiến của một linh mục nghỉ hưu tại điạ phương, Cha Sylwester Zawadzki. Nhiều cư dân và các nhà doanh nghiệp địa phương hy vọng rằng bức tượng này sẽ làm cho thị trấn nhỏ với 22.000 cư dân được những đoàn hành hương Công giáo biết đến, và địa phương của họ sẽ phát triển nhờ có thêm thu nhập từ những cuộc hành hương như thế
Các nhà tổ chức nói rằng đó sẽ là bức tượng Chúa Giêsu lớn nhất trên thế giới, cao hơn so với bức tượng Chúa Giêsu Cứu Thế ở Rio de Janeiro, Brazil. Tuy nhiên, những chuyên gia khác nhau làm việc về dự án đã cho phép đo bức tượng, và họ đã không thể xác minh lời tuyên bố trên.
Một nghệ sĩ người làm việc về thiết kế – ông nói rằng ông theo mô hình bức tượng Đức Kitô nổi tiếng Brazil trên tầng tháp ở bãi biển của Rio – đã đo được tổng số chiều cao là 167 feet (51 mét), trong đó có một gò đất để đặt bức tượng và cả một vương miện mạ vàng đặt trên đầu bức tượng. Để so sánh, thì bức tượng ở Rio của Brazil có chiều cao 125 feet (38 mét).
Một nghệ sĩ chỉ cho biết tên gọi là Tomek, nói rằng ông không muốn tên họ đầy đủ của ông được công bố cho đến khi ông biết chắc chắn bức tượng sẽ được dựng lên thành công.
Vị linh mục cũng từ chối nói chuyện với các phóng viên cho đến khi dự án hoàn thành. Một trợ lý 78-tuổi, Hanna Sergiew cho biết ông chỉ lên tiếng một khi cái đầu bức tượng được gắn kết với thân tượng.
Dự án này đã phải đối mặt với nhiều vấn đề trong khi tiến hành, và “người linh mục xây dựng”, có tên gọi Zawadzki, đã phải thuyết phục vị giám mục luôn hồ nghi về dự án để cho phép cha tiếp tục công việc này. Quan chức chính phủ cũng đã đình chỉ các dự án một thời gian, vì sợ kích thước làm cho công việc không an toàn.
Gần đây, một nỗ lực cuối cùng để đưa bức tượng lên đã phải bị hủy bỏ bởi vì chiếc cần cẩu đã không đủ lực để nâng cánh tay và vai – có trọng lượng 30 tấn (27 tấn) – gắn lên thân bức tượng. Trong tuần này, một cần cẩu mới đã được điều đến nhưng đã bị chậm trễ bởi những cơn gió lớn gây ra.
Một cư dân địa phương, ông Wladyslaw Greszta, xem cánh tay bức tượng tiếp tục cho biết ông tin tưởng tất cả mọi thứ sẽ hoàn thành. Ông sống ở một con đường gần bức tượng và ông mong muốn có ngày sẽ nhìn thấy cái quang cảnh bức tượng hoàn thành.
Ông Greszta, một tài xế điều khiển máy kéo đã nghỉ hưu ở tuổi 57 tuổi, cho biết: “Đây là một điều tuyệt vời. Và điều này phải được thành công – không có lựa chọn nào khác. Linh mục của chúng tôi vốn đã có một cơn bệnh đau tim và nếu điều này khônghoàn thành, chắc cha sẽ chết mất.”.
3. Bức tượng khổng lồ của Chúa Giêsu được khánh thành tại Peru (Giant statue of Jesus Christ opened in Peru)
ương), nằm trên một ngọn đồi ở Thủ Đô Lima.
Cá nhân tổng thống đã giúp tài trợ cho chi phí bức tượng một số tiền khoảng 100.000 Peru (tương đương £ 22,000) và cho biết Tượng Đài Đức Kitô của Thái Bình Dương sẽ “ban phước và bảo vệ thủ đô Lima”.
4. Tượng Chúa Kitô Vua ở Núi Tao Phùng và 1000 bậc thang.
Tượng Chúa Kitô Vua được đánh giá là một bức tượng lớn nhất thế giới, là điểm nhấn du lịch trong lòng thành phố biển Vũng Tàu xinh tươi. Nhiều người đã lên tận cánh tay Chúa để ước điều ước trong cuộc đời mình. Những điều ước đó sau này có thành hiện thực không, ta không thể nào biết được. Nhưng ngay con đường lên chân tuợng, có rất nhiều tấm bảng tạ ơn do mọi người để lại
Theo con đường Hạ Long- Quang Trung, con đường đã được bình chọn là đẹp nhất Việt Nam năm 2002, chúng tôi đi bộ để có thể tận hưởng gió biển thổi vào mát rượi. Nhìn từ rất xa đã thấy tượng Chúa giang tay màu trắng trên đỉnh núi xanh. Núi này chính là Núi Nhỏ để phân biệt với Núi Lớn, nó là một trong năm ngọn núi như năm nón tay nhô lên ôm gọn thành phố Vũng Tầu xinh đẹp. Từ khi có tượng Chúa trên núi, người dân gọi tắt là Núi Chúa. Núi Nhỏ còn có tên là núi Tao Phùng. Có lẽ đây là nơi gặp nhau giữa trời và đất, giữa biển và đất liền. Do vị trí đặc biệt trên hành trình của các nhà hàng hải, các thuyền buôn thường phải qua lại Vũng Tầu nên người Pháp đã gọi đây là Cap Saint Jacques “Aller au Cap”, còn người Việt gọi giản đơn là Ô Cấp. Từ thế kỷ XVI, những thương gia Bồ Đào Nha mộ đạo đã đặt tên cho Vũng Tầu là vùng đất “Năm dấu Thánh của Chúa”. Tuy nhiên, lịch sử ghi nhận sự hiện diện của người Công giáo có mặt ở đây từ năm 1865 khi linh mục Errad Y cho xây cất một nhà thờ ở Bãi Trước. Một sự kiện khác cũng được ghi nhận là năm 1846, thương gia Matheô Lê Văn Gẫm đã bí mật đưa Giám mục Lefebvre từ Singapore về Việt Nam qua đây, bị bắt và bị hành quyết một năm sau đó ở Chợ Quán Sài Gòn. Ngài đã được nâng lên bậc Chân phước năm 1900 và bậc hiển thánh năm 1988.
Phần kỹ thuật bê tông do kỹ sư Nguyễn Quảng Đức phụ trách, phần mỹ thuật do điêu khắc gia Văn Nhân cùng với 50 thợ lành nghề thi công. Vật liệu hầu hết lấy từ trong nước, trừ xi măng trắng nhập ngoại. Cát, sỏi khai thác dưới sông Đồng Nai, đá cẩm thạch lấy từ hòn Non Nước (Đà Nẵng). Khó khăn lớn nhất là việc chuyển hàng ngàn tấn vật liệu lên đỉnh núi, rồi việc đào móng cũng rất vất vả vì trên đỉnh núi lại là một hệ thống địa đạo bằng bê tông được xây dựng rất chắc chắn dưới thời Pháp. Đồng bào Công giáo cả trong và ngoài nước đều quan tâm cộng tác góp công, góp của. Điêu khắc gia Văn Nhân đang định cư ở nước ngoài cũng phấn khởi về nước để hoàn thành các bức phù điêu dang dở ở chân tượng. Tuổi cao không đủ sức leo 800 bậc đá, ông ngồi dưới chân núi chỉ đạo các học trò từng ngày cho đến khi hoàn tất. Gần 800 bậc lát đã rất đẹp. Hai bên có tay vịn bằng sắt hoặc tường xây rất an toàn cho du khách. Trời rất nắng nhưng lối đi lại râm mát vì rợp bóng cây. Nhiều nhất vẫn là hoa đại. Lá xanh và hoa nở trắng xoá thơm lừng. Có nhiều cụm tượng rất đẹp và cứ một đoạn lại có một chỗ nghỉ được lát đá và nhiều ghế ngồi để du khách nghỉ chân hoặc cầu nguyện. Ghế này do các người hảo tâm quyên cúng. Đọc tên thấy có đủ mọi nước trên thế giới. Tượng Chúa Ki tô vua trên đỉnh Tao Phùng cao 32m, hai tay dang rộng 18,40m là tượng cao nhất thế giới. (Và sẽ đứng thứ nhì thế giới, nếu tượng Chúa Kitô vua ở Pêru được khánh thành cuối năm nay cao 37m). Đấy là chưa kể trong lòng tượng có thể chứa được 100 khách tham quan một lúc. Leo 133 bậc thang trong lòng tượng, trèo lên tận tay của tượng và phóng tầm mắt nhìn ra biển Đông, sóng tung trắng xoá.
Cùng với khu đền thánh Bãi Dâu, tượng Chúa Ki tô vua trên đỉnh Tao Phùng đã góp vào cho thành phố Vũng Tầu những danh thắng đẹp thu hút mỗi năm có cả triệu lượt người tới thăm thành phố xinh đẹp này.
Dương Huyền (sưu tầm)
BTGCP.GOV.VN
