QTV – Ngon hơn ghẹ, rẻ hơn cua, lại bổ dưỡng không kém các loại đồ biển khác, món hải sản có cái tên kỳ lạ – cù kỳ – là món ăn độc đáo của Quảng Ninh mà bạn không thể tìm thấy vị ngon như vậy ở bất cứ đâu khác.
Cù kỳ, hay nhiều nơi còn gọi là cua đá, cùm vùm là một giống cua chỉ sinh trưởng ở những vùng biển ấm. Đường bờ biển nước ta tuy dài, nhưng thiên nhiên cũng thật ưu đãi khi loài cù kỳ có giá trị thực phẩm, dinh dưỡng lại chỉ có ở vùng biển Quảng Ninh, Hải Phòng.
Từ đây, thương lái cũng mang cù kỳ sang các tỉnh lân cận nhưng phần lớn phải chế biến qua. Thứ hải sản này có cái lạ là khó bảo quản lạnh, lại nhanh hỏng, muốn ăn cù kỳ tươi nguyên, không có cách nào khác là hãy đến vùng biển Quảng Ninh.
Từ vịnh Hạ Long, Bái Tử Long cho đến vùng địa đầu Móng Cái, ngư dân, người đi biển hay đánh bắt cù kỳ ở các khu vực rừng ngập mặn, đê chắn sóng hay các vùng nuôi trồng. Cù kỳ mang về bến, bán theo cân, trông nổi bật hơn hẳn cua hay ghẹ bởi kích thước của nó. Thân và càng mập, vỏ rất dày, cứng và nhiều lông, mai màu nâu ánh xanh, hai cặp càng giơ lên đe dọa dễ khiến người chưa biết phải e dè. Giá trị thực phẩm của cù kỳ nằm chính ở hai càng, bởi thân tuy to mà thịt ít, xốp nên không được thực khách ưa chuộng.
Cù kỳ là giống lỳ lợm, chậm chạp nhưng rất hung hăng, chúng dễ dàng kẹp chặt đối thủ bằng đôi càng thép nguội của mình. Người dân Quảng Ninh vẫn kể câu chuyện rằng, chỉ khi có sấm nổ chúng mới chịu thả ra. Có lẽ đây là nguồn gốc của cái tên thunder crab (cua sấm) trong Tiếng Anh. “Muốn có sấm thì khó lắm, người ta phải mang xoong nồi ra gõ, may ra cù kỳ mới chịu buông”, một cô bán hàng xởi lởi nói như vậy.
Nghe có vẻ “đáng sợ” như thế, nhưng ai đã ăn cù kỳ thì khó mà quên được vị ngon của nó. Cù kỳ ngon lạ, ngọt thứ vị ngọt của biển ăn nhiều mà không ngán. Đặc biệt, người ta thích nhâm nhi hai chiếc càng lớn, chứa nhiều thịt hơn hẳn càng cua, ghẹ, cắn rất đã miệng.
Người Quảng Ninh có bí quyết chế biến và thưởng thức cù kỳ ngay lúc còn tươi sống, như vậy mới giữ nguyên được hương vị ngon ngọt đậm đà. Đơn giản nhất là hấp cách thủy, hấp bia hoặc thêm sả ớt, toàn thân cù kỳ chuyển sang màu đỏ gạch tươi nhìn thật thích mắt.
Bỏ công thêm một chút, ta có món cù kỳ nướng, sau khi hấp chín mới bỏ lên vỉ nướng than hoa. Lúc này, lớp vỏ ngoài hơi sém, tỏa ra một mùi thơm ngào ngạt thật khó cưỡng
Cù kỳ sốt me lại thích hợp nhâm nhi trong những quán ăn ven biển. Thịt cù kỳ hoặc bỏ lớp vỏ, hoặc xé nhỏ sốt với me và các loại gia vị. Thứ thịt thơm chắc quyện với sốt đủ vị chua, cay, mặn, ngọt, ăn kèm với bánh mỳ thật hấp dẫn.
Bún hay bánh đa cù kỳ thì có nhiều nơi chế biến khác nhau, có nơi để nguyên cả chiếc càng cho thực khách, có nơi lại xé ra xào với hành tỏi, gia vị, nêm nếm vừa ăn. Một bát bún cù kỳ thường có thêm tôm nõn rim đỏ au, chả lá lốt hoặc chả cá, ăn kèm một đĩa rau sống xanh mướt với nước mắm ớt, giữ trọn hương vị biển khơi. Ngoài ra, cù kỳ còn được gỡ thịt xào miến, làm ruốc cho trẻ em,…
Nếu đã đến Quảng Ninh, hãy thử thưởng thức thứ đặc sản độc đáo này. Biết đâu, bạn sẽ quay lại vùng đất này nhiều lần hơn nữa, có khi chỉ vì thèm món cù kỳ ăn trong một ngày gió lạnh.
Tiêu Dao
QTV
