[vanhoamientay.com] Làng nghề làm muối Bạc Liêu, Bạc Liêu – một vùng đất miền Tây phù sa phì nhiêu màu mỡ, có chàng công tử “đốt tiền như giấy”, có lễ hội Nghinh Ông lớn nhất miền Tây. Và có Làng nghề làm muối Bạc Liêu…
Làng nghề làm muối Bạc Liêu, cái nghề tưởng chừng chỉ tồn tại ở vùng ven biển miền Trung khô nóng, ấy thế mà bà con Bạc Liêu đã gắn bó gần một đời với nghề truyền thống này, và nay vẫn còn nhiều vất vả.
Dạo chơi Bạc Liêu, bạn hãy thử một ngày dành từ sáng đến tối để đến thăm những làm nghề làm muối nơi đây, chứng kiến quy trình làm nên hạt muối tưởng chừng đơn giản, nhưng lại chứa không chỉ vị mặn của biển, mà còn vị mặn của những giọt mồ hôi dãi dầu bên cánh đồng muối.
Khi người ta nhắc tới cá Linh sông MeKong là nghĩ đến muối Bạc Liêu, cái thứ muối ướp vào làm nên vị mắm không gì so sánh được. Muối nơi này được ca ngợi vì độ trắng tinh, hàm lượng các vi tố trong muối nhiều.
Theo truyền miệng, làng nghề làm muối Bạc Liêu ở đây đã xuất hiện từ lâu, theo chân những người Hoa Kiều khi khai sinh lập địa. Bạc Liêu có 2 huyện làm muối là Đông Hải và Hòa Bình. Trước đó, người ta gọi là muối Ba Thắc (từ cổ chỉ vùng đất sông Hậu), rồi muối Long Điền (vì có diện tích canh tác lớn nhất). Muối Bạc Liêu nhiều và nổi tiếng đến nỗi cung cấp cho cả lục tỉnh Nam Kì và 3 nước Đông Dương.
Quy trình sản xuất của nghề Bạc Liêu không khác gì so với kỹ thuật sản xuất muối của các tỉnh Sóc Trăng, Trà Vinh. Tuy nhiên, các ô phân cấp phơi nước trong quy trình sản xuất ở mỗi tỉnh sẽ có tên gọi khác nhau. Cách phơi nước biển theo các cấp “xa kề, nhì kề, xếp chuối” (tiếng phổ thông của người Hoa kiều) là một kỹ thuật sản xuất truyền thống và rất riêng của Bạc Liêu. Trong sản xuất muối, phơi nước là yếu tố quan trọng quyết định đến chất lượng muối. Các tạp chất có trong nước biển qua các giai đoạn phơi nước sẽ lắng tụ dần tại các ô bốc hơi và sẽ tạo ra sản phẩm muối trắng, sạch hơn do không lẫn nhiều tạp chất.
Ngày nay, người dân Bạc Liêu vẫn duy trì phương pháp vừa truyền thống vừa khoa học này, nhưng dần thay sức người bằng các máy móc thiết bị hiện đại hơn. Song, làng nghề làm muối ở Bạc Liêu, như bao làng nghề muối khác, luôn phải “trông trời, trông đất, trông mây”. Nên cái nghề “nước giã nên hồ” này lắm bấp bênh và muôn phần cơ cực, mồ hôi rơi mặn tựa muối nơi này.
Giọng chân chất, đặc sệt phong vị miền Tây, một người dân bày tỏ: “Làm muối mà không có ai mua thì chết”. Ngẫm lại, số người diêm dân sao thoát khỏi sự phụ thuộc. Cứ đến mùa là cầu mong trời nắng, thời tiết thuận lợi để hạt muối kết tinh. Bỏ công cả một ngày dài cào, xới, vậy mà biết đâu một trận mưa cuối chiều là coi như trắng tay. Mùa nước lên, người dân ở đây cũng nơm nớp lo sợ nước tràn, nước lũ kéo lên ảnh hưởng chất lượng muối, vì vậy, họ luôn phải tìm công việc phụ để trang trải cuộc sống thay vì bám trụ hoàn toàn vào những làng nghề làm muối Bạc Liêu.
“Sém cháy thịt da, mới ra hạt muối”
Vậy đó, mà muối làm ra, không có thương lái tới mua thì cũng coi như công cốc. Xong vụ mùa muối chất đầy kho, tưởng đâu sẽ được bội thu, ai ngờ bị ép giá, khiến người diêm dân chao đảo. Biết bao gánh nặng đè lên cái nghề truyền thống và đáng tự hào của vùng đất miền Tây này.
Khó khăn muôn phần là thế, dù nhiều diện tích ruộng muối đã chuyển đổi sang nuôi trồng tôm, nhưng những làng nghề làm muối Bạc Liêu vẫn bền bỉ tồn tại và phát triển, vì mưu sinh nhưng cũng vì lòng tự hào xứ sở.
Hiện nay, chính quyền tỉnh Bạc Liêu đã quan tâm, hỗ trợ nhiều hơn đến bà con, từ máy móc thiết bị đến kĩ thuật và cả chính sách rõ ràng phát triển thương hiệu. Những cơ sở chế biến đã cùng diêm dân kinh doanh, mang nhiều hương vị muối đặc trưng đến với khách hàng. Mô hình tập thể cũng là điểm sáng trong cuộc cách mạng nghề muối ở Bạc Liêu với hi vọng một tương lai tươi sáng.
Trải qua nhiều thăng trầm, năm 2010 làng nghề làm muối Bạc Liêu được chính thức công nhận. Những giọt mồ hôi mặn vẫn rơi đều xuống những diêm điền, như là minh chứng cho sự gắn bó và trường tồn của làng nghề làm muối Bạc Liêu, nhưng câu hát câu hò cất lên sẽ ngọt ngào và đằm thắm hơn, chan chứa cái tình của người làm muối đất miền Tây.
“Nghề làm muối một sương hai nắng
Từ sáng mờ đêm vắng canh thâu
Còm lưng, bại gối, mỏi đầu
Làm ra hạt muối trắng màu tinh khôi”
– Thơ: Muối Mặn Một Đời – Đặng Minh Mai
VĂN HÓA MIỀN TÂY
