Lẩu mắm từ lâu đã trở thành món ngon, đặc sản của miền Tây, dù đi đâu, bất cứ nơi nào ở đất phương Nam cũng dễ dàng tìm gặp lẩu mắm, còn như xuôi về Cà Mau, miệt rừng U Minh, lẩu mắm lại có cái ngon và độc đáo riêng.
Trong hành trình khẩn hoang miền Nam, Cà Mau là mảnh đất cuối cùng người Việt đặt chân đến, bậc tiền nhân xưa “đến đây rồi ở lại đây”, rồi dựng xây một Cà Mau giàu đẹp, phóng khoáng, đậm tình! Rồi với con cá con tôm, với đất rừng đất biển đã cho ra đời biết bao món ăn ngon, mà cái món đậm màu của đất, mặn mùi của biển, mang vị của rừng phải nói đến là lẩu mắm.
Lẩu mắm, dù mỗi nơi có một ít khác biệt, nhưng chắc một điều là phải được nấu từ mắm! Nếu ở An Giang, Đồng Tháp lẩu mắm được nấu từ mắm cá linh thì ở Cà Mau lẩu mắm được nấu từ mắm cá sặc, một loại mắm thơm ngon có tiếng ở Cà Mau.
Mắm sặc, loại mắm thơm ngon có tiếng của Cà Mau
Để nấu lẩu mắm, đầu tiên cho mắm vào nước đun sôi, nấu cho đến khi mắm rã thịt ra hết rồi lọc lấy nước bỏ xác. Sau đó lấy nước mắm này nấu với nước dừa tươi, cho thêm một ít xả đạp dập thân cùng với một ít ngải bún để mắm đượm mùi thơm. Tiếp đến là cho thịt ba rọi xắt mỏng xào qua sả ớt, đến khi nước vừa sôi thì cho cá vào rồi nêm nếm cho vừa ăn, sau nữa là cho một ít cà tím, khổ qua và một ít ngò ôm cắt khúc vào là dùng được.
Người ta nói, ăn lẩu mắm “xuề xòa” cũng ngon mà “cầu kỳ” cũng đã, bởi “xuề xòa” thì chỉ cần đem con mắm ra bắt nước lên nấu rồi cho vào tôm cá bắt được ở ao, ruộng, hái một ít rau sống quanh nhà, ăn thế cũng đã là ngon. Còn nếu như cầu kỳ, công phu thì nấu lẩu mắm phải chọn loại mắm ngon; lươn, thịt, tôm, cá phải chọn loại còn tươi, sống; rau thì phải tìm ít nhất trên mười loại thì ăn mới đã.
Ở lẩu mắm có thể thấy được cái chất hào phóng, cởi mở của người phương Nam, bởi lẩu mắm có thể dung nạp được nhiều thứ, từ con tôm con con mực ngoài biển đến con lươn con cá trong đồng đều có thể ăn chung với lẩu mắm, rồi tùy mỗi miền, mỗi mùa mà bông, hoa, rau, trái được đưa vào lẩu mắm cũng vô cùng đa dạng và phong phú.
Rau ăn lẩu mắm, nói về sự đa dạng và phong phú, có thể nói là nhiều nhất trong tất cả các món ăn Việt
Ăn lẩu mắm ngon nhất là ăn với cá da trơn, nhưng nếu ăn lẩu mắm mà không có các loại rau ăn kèm thì cũng mất ngon. Rau ăn lẩu mắm thì nhiều lắm, có thể nói là nhiều nhất trong tất cả các món ăn Việt. Còn kể ra:
Về bông thì có bông súng, bông lục bình, bông điên điển, bông so đũa,…
Về rau thì có rau đắng, rau muống, rau nhút, rau má, rau dừa, cù nèo, cần nước, ngò ôm,…
Về trái thì có ớt, cà tím, khổ qua, đậu rồng, đậu bắp,…
Riêng ở U Minh, xứ sở của cá đồng, rau rừng, lẩu mắm ngon hơn, phong phú hơn, bởi ngoài cá trê, cá lóc, cá rô, cá kèo, lươn, lịch, óc, vọp,..còn có những loại rau đặc trưng ở rừng U Minh như đọt choại, nhãn long, cóc kèn, rau trai, rau mác,…chính cái vị ngon lạ, đặc trưng này mà tạo nên cái riêng, nổi tiếng của lẩu mắm U Minh.
Đọt choại, một loại rau rừng U Minh, cứ vào độ mùa mưa dây choại lại trổ lên xanh mướt, phủ kín khắp các thân tràm
Thưởng thức một món ngon, ngoài nguyên liệu làm nên món ăn, đôi khi còn cần có cả không gian và thời gian, ví như cà phê uống ngon hơn vào buổi sáng, ăn hải sản mà được ngồi ở bãi biễn thì ăn sướng hơn. Lẩu mắm cũng vậy, lẩu mắm ngon hơn nếu được ngồi giữa cảnh sông nước, đất trời bao la miền Tây hay những chiều mưa rả rích, ngồi bên lẩu mắm, húp nước lẩu mằn mặn nóng hổi, gắp miếng cá còn bốc khói, nhai một ít hoa đồng rau dại giòn rụm, cắn trái ớt cay, uống ngụm rượu đế nồng nàn, khà một cái cho đã, có phải là sảng khoái lắm không! Có phải trời đất vũ trụ bao la, chỉ còn ta với lẩu mắm?!!
Mắm và lẩu mắm là món ăn không thể thiếu của người Nam Bộ, là hồn quê được kết tinh từ thuở cha ông đi mỡ cõi.
Để rồi ai đó ăn lẩu mắm mà vấn vương:
“Trời mưa ăn mắm mần chi
Uống ly rượu đế chân đi không đành”
Đành sao được khi vẫn còn vương cái vị dân dã, mặn mà của mắm, cái vị ngọt bùi, chua cay, đắng chát của hoa đồng rau dại, để rồi khi đi xa, bất chợt nghe ai hát: “Nghe nói Cà Mau xa lắm…” lại thấy nao nao, thấy nhớ Cà Mau, nhớ mắm, nhớ điệu hò ơi, câu vọng cổ ai hát hôm nào!
“Hơi Vọng Cổ nương bờ tre bay vút
Điệu hò…ơ theo nước chảy, chan hòa”
Ngon Lạ Cà Mau
NGON LẠ ĐẶC SẢN CÀ MAU – NGONLACAMAU.COM
